Qanday qilib ota-onalar o‘z farzandlarining jinsiy hayot haqidagi tasavvurlarini buzadilar

Avvalgi maqolalarimda men "SSSRda jinsiy aloqa yo‘q" degan iboraga murojaat qilgandim. Tasavvur qiling, qancha avlodlar shunday qarash bilan o‘sib-ulg‘aygan va jinsiy hayot haqidagi buzilgan tasavvurlar bilan yashashgan. Bu ibora muayyan yashirin tamoyillar majmuasini o‘rnatdi:

• Jinsiy aloqa mavzusi tabu hisoblanadi
• Bu haqda gapirish uyat
• Har bir odam o‘zi “nima” va “qanday” ekanini tushunib oladi
• Bu mavzu bo‘yicha ma'lumot olish kerak emas

1991 yilda SSSR parchalangach, Rossiyaga ilgari mavjud bo‘lmagan pornografiya va prostitutsiya oqimi keldi. "Jinsiy" pardalar butunlay qulab tushdi. Biroq, "SSSRda jinsiy aloqa yo‘q" degan ibora amalda yaroqsiz bo‘lsa ham, bu qarashlar odamlarning ongi ostida abadiy joylashdi. Shu tariqa, bir avlod boshqa avlodni tarbiyaladi va bu tsikl davom etaverdi.

Oradan 30 yildan ortiq vaqt o‘tgan bo‘lsa ham, yaqin vaqtgacha jinsiy hayot haqidagi stereotiplarni yo‘q qilishni boshlamadik: jinsiy tarbiya masalalari ko‘tarila boshlandi, ota-onalar farzandlari bilan bu haqda ochiq gaplasha boshladilar.

Xo‘sh, ota-onalar farzandlarining jinsiy hayot haqidagi tasavvurlarini qanday buzadilar?

Sovet qadriyatlari bilan tarbiyalangan ota-onalar, asosan, bolalarida jinsiylikni namoyon qilishdan uyalish hissini shakllantiradilar: onanizmni keskin qoralaydilar, farzandlari bokira yoki bokira emasligini bilishgach, g‘azabga tushadilar, kasalliklar va istalmagan homiladorlik bilan qo‘rqitadilar.

Har bir ota-ona farzandiga faqat yaxshilikni ravo ko‘radi, bu aniq, ammo yuqoridagi harakatlar orqali bola psixikasiga qanchalik zarar yetkazayotganimiz haqida o‘ylamaymiz. Afsuski, bularning barchasi kelajakda juda jiddiy muammolarga olib kelishi mumkin. Masalan, jinsiy aloqaning o‘zidan qo‘rqish, nazorat qilib bo‘lmaydigan uyatchanlik yoki gipoxondriya kabi holatlar rivojlanishi mumkin.

Har qanday muammoni hal qilish kaliti – dialog. Farzandingiz jinsiy qiziqish ko‘rsatayotganida qo‘rqmang va qayg‘uga tushmang, balki ular bilan muhim jihatlarni muhokama qiling:

• Kontrasepsiyaning zarurligini to‘g‘ri tushuntiring
• Jinsiy aloqaning to‘g‘ri asosini tushuntiring (jinsiy aloqa muhabbat tufayli bo‘lishi kerakligini ayting)
• Shoshilish kerak emasligini, bunga tayyor bo‘lish zarurligini tushuntiring
• Va eng muhimi, farzandingizni qo‘llab-quvvatlang

Agar siz farzandlaringiz bilan kurashishni boshlasangiz va ularga nisbatan tajovuzkor munosabatda bo‘lsangiz, hech qachon ularning ishonchini qozonmaysiz va ularning ongiga ko‘plab travmalarni joylashtirasiz.


Farzandlar bilan jinsiy tarbiya masalasida qanday qilib sog‘lom va ochiq muloqot qilish kerak?


Ota-onalar bolalariga jinsiy hayot va jinsiylik haqida ma’lumot berishdan qo‘rqishadi. Buning sababi o‘zlari ham bolaligida bu mavzu to‘g‘risida yetarli ma’lumot olmaganlaridir. Ko‘pincha, ota-onalar farzandlari bu masalada hech qachon savol bermasliklarini xohlashadi, lekin bolalar tabiatlari bilan qiziquvchan bo‘lishadi va har qanday mavzu ular uchun qiziq hisoblanadi. Shu sababli, jinsiy tarbiya haqida to‘g‘ri va ochiq gaplashish bolalarning kelajakdagi sog‘lom hayotlarini shakllantirish uchun juda muhimdir.

Ota-onalar ko‘pincha jinsiy mavzular haqida gaplashishni qanday noto‘g‘ri yondashadilar?

1. Jinsiy mavzulardan qochish – Ba'zi ota-onalar jinsiy tarbiya haqida umuman gaplashmaslikni tanlaydilar va bu mavzudan qochishga harakat qiladilar. Biroq, bu yondashuv bola uchun noaniq va noto‘g‘ri tushunchalar paydo qilishi mumkin. Farzandlaringizga jinsiy hayot haqida boshqalardan yoki media orqali noto‘g‘ri ma’lumot olishlariga yo‘l qo‘ymaslik uchun ularga aniq va to‘g‘ri ma’lumot bering.
2. Uyaltirish va qo‘rqitish – Ba'zi ota-onalar bolalarida jinsiy aloqaga qiziqish uyg‘onganda ularga tazyiq o‘tkazadilar yoki qo‘rqitadilar. Masalan, jinsiy aloqadan qo‘rqitish yoki aybdorlik hissi uyg‘otish orqali ularni nazorat qilishga urinish bola uchun jiddiy psixologik zarar yetkazishi mumkin.
3. Qattiq qoidalarga amal qilishni talab qilish – Ota-onalar bolalariga jinsiy tarbiya bo‘yicha qattiq qoidalar o‘rnatib, ularni faqat bu qoidalarga rioya qilishga majbur qilishlari ham noto‘g‘ri. Masalan, jinsiy aloqa faqat nikohda bo‘lishi kerakligi yoki faqat erkaklar boshqaruvi ostida bo‘lishi kerak degan qarashlarni bolalarga majburlash ularni kelajakda jinsiy va hissiy bog‘lanishlardan qo‘rqishlariga olib kelishi mumkin.

Qanday qilib jinsiy tarbiya haqida farzandlaringiz bilan to‘g‘ri gaplashish mumkin?

1. Asta-sekinlik va yoshga mos muloqot – Jinsiy tarbiya mavzusini bolalarning yoshiga mos ravishda asta-sekin tanishtiring. Masalan, kichik bolalarga tana qismlari va shaxsiy chegaralar haqida gapirish mumkin, katta yoshdagi bolalar bilan esa jinsiy aloqaning ahamiyati, hissiy bog‘lanishlar va mas'uliyat haqida gaplashish kerak.
2. Ayniqsa, ochiq va ishonchli bo‘lish – Farzandlaringiz bilan ochiq va ishonchli muloqot qilish muhimdir. Ular sizga savollar bilan murojaat qilganda, ularni tinglang va to‘g‘ri javoblar bering. Agar siz o‘zingiz ham noqulay his qilsangiz, bu ularning savollarini rad etishingizni anglatmasligi kerak.
3. Hissiy va jismoniy jihatlarni tushuntirish – Jinsiy aloqaning nafaqat jismoniy, balki hissiy tomonlarini ham muhokama qilish zarur. Jinsiy aloqa faqat jismoniy qoniqish emas, balki o‘zaro hurmat, ishonch va mehrning ifodasi ekanligini tushuntiring.

Jinsiy tarbiya haqida ochiq va sog‘lom muloqot oila a'zolarining o‘zaro ishonchini mustahkamlaydi va farzandlarining kelajakdagi sog‘lom va mas'uliyatli munosabatlarga ega bo‘lishlariga yordam beradi.