Рад этиш — инсон бошидан ўтказиши мумкин бўлган энг оғриқли ва қийин кечадиган тажрибалардан бири. Буюк тадқиқотчи Рене Браун рад этишни "инсон дуч келиши мумкин бўлган энг даҳшатли ҳодиса" деб атайди.
Рад этиш жароҳати нима?
Рад этиш жароҳати, инсон яқинлари билан алоқанинг йўқолиши ёки уларнинг беэътиборлиги туфайли юзага келган эмоционал оғриқни англатади. Бу ҳолат романтик муносабатларда, дўстликда, оилавий алоқаларда ёки ҳатто иш жойида ҳам пайдо бўлиши мумкин. Руҳий даражада рад этиш инсонни ўзини кераксиз ва яккаланган ҳис қилишга олиб келади, бу эса оғир эмоционал юкламаларни келтириб чиқаради.Рад этиш жароҳати қандай пайдо бўлади?
- Болаликдаги тажрибалар:
- Ота-оналар ва бошқа муҳими инсонлар билан муносабатлар ўз-ўзини баҳолаш ва шахсий ҳиссиётларни шакллантиради. Агар бола ўзига эътибор берилмаган ёки севилмаган деб ҳис қилган бўлса, келажакда ҳам уни рад этишларидан қўрқиб ўсиши мумкин.
- Ажралиш, зўравонлик ёки катталарнинг бефарқлиги каби травматик ҳолатлар келажакда ўз-ўзини қабул қилишда қийинчиликларга сабаб бўлиши мумкин.
- Ижтимоий ўзаро алоқалар:
- Жамиятнинг талаблари ва кутишлари муносабатларда юқори стандартларни белгилайди. Кутилган натижаларга эришилмаганда, рад этиш ҳисси янада кучаяди. Масалан, дўстнинг кутилмаганда алоқани узиши ёки муваффақиятлар учун эътирофга эришмаслик бу жараённи оғирлаштириши мумкин.
- Романтик муносабатлардаги муваффақиятсизликлар:
- Севги муносабатлари жуда катта ўта сезгирликни талаб қилади. Агар ўтмишда хиёнат ёки ажралиш каби салбий тажрибалар бўлган бўлса, бу келажакдаги муносабатларда қўрқувни кучайтириши мумкин.
- Шахсий хусусиятлар:
- Ҳаддан ташқари сезгирлик ёки паст ўз-ўзини баҳолаш жараёни инсонни рад этишга нисбатан кўпроқ мойил қилади. Ташвишли ҳолатлар ёки паст ўз-ўзини баҳолашдан азият чекадиган инсонлар одатда беқарор ҳолатларни рад этиш ёки эътиборсизлик деб баҳолайдилар.
Рад этиш жароҳати ҳаётда қандай намоён бўлади?
- Ўз-ўзига ишончсизлик: Рад этиш жароҳатига эга бўлган инсон доимо ўз қобилиятларига шубҳа қилиши мумкин, янги чақирувлардан қочиб, янгидан янги танишлар билан мулоқот қилишдан ўзини тийиб туради.
- Ижтимоий изоляция: Рад этиш қўрқуви ижтимоий алоқалардан қочишга ва бу орқали ёлғизлик ва яккаланиш ҳиссини кучайтиришга олиб келади.
- Муносабатлардаги қийинчиликлар: Травмага учраган одамлар ишончсизлик, ҳасад ёки яқинларини йўқотиш қўрқувини намоён этиши мумкин, бу эса соғлом муносабатларни ўрнатишни қийинлаштиради.
- Психосоматик белгилари: Эмоционал оғриқ жисмоний белгилар орқали намоён бўлиши мумкин, масалан, бош оғриқлари, ошқозон муаммолари ёки сурункали чарчоқ.