Сақловчи технологиялар ва ёмон одатлар

Биз яхши ва ёмон нималигини яхши тушунамиз. Биламизки, ичиш, чекиш, кўп ширинлик ва ёғли озиқ-овқатлар истеъмол қилиш, пулларни импульсив харидларга сарфлаш ёки ўйин ўйнаш нафақат ёмон одатлар эмас, балки бир йўла нафсни қондириш, стрессни камайтириш, тезда эндорфин билан тўйинишнинг усулларидир.

Нега ёмон одатлардан қутулиш қийин?​

Бир муддатдан кейин атрофдагилар ёки ўзингиздаги ички овоз бу одатларни танқид қила бошлайди, уларнинг зарарли эканини, ҳаётингизни емириб юборишини айтгандай бўлади. Кейинчалик, сиз ўзингиз ҳам бу ҳолатни англай бошлайсиз: айб, уят ҳисси пайдо бўлади, ўз-ўзини қадрлаш тушиб кетади, яқинлар билан муносабатлар ёмонлашади, лекин бу ичишни, чекишни ёки бошқа ёмон одатлардан воз кечишга ёрдам бермайди.

Баъзан биз ўзимиз шу одатлардан қутулишни истаймиз, баъзан эса шароитлар ёки атрофдагилар бизга таъсир қилади ва биз буни ташлашга ҳаракат қиламиз. Лекин бир неча уринчдан кейин яна қайтамиз.

Нега? Чунки муаммо ичиш, чекиш ёки ширинлик истеъмол қилишнинг ўзида эмас, балки бизнинг буни қилишимизга бўлган сабабларда. Бу фақат одат эмас, балки муаммолардан қочиш ёки ўз-ўзини тасалли бериш усули.

Стресс ва ёмон одатлар: уларнинг ҳақиқий вазифаси​

Стрессни енгиш учун бизда бошқа стратегиялар бўлиши керак. Агар стрессни енгмасак, у қайси тарафга йўналади? Энергия сақланиш қонунига кўра, стресс ички ножўяликка айланиб кетади: уйқусизлик, босим, бош оғриқлари, терининг ёмонлашиши, қорин, юрак касалликлари.

Дунё фақат қора ва оқ ранглардан иборат эмас. Баъзан заҳар оз миқдорда доридек фойда беради. Ҳар қандай дори бир нарсани даволаса, бошқасини бузади ва шунда хавфга арзийди деб ҳисобласак, ундан фойдаланамиз.

Ёмон одатлар билан ишлашда эътибор қаратиш керак бўлган жиҳатлар:​

1. Оқибатлар учун жавобгарликни қабул қилиш
   Ҳар бир танлов ўзининг оқибатларига олиб келади. Бу оқибатларга тайёр бўлиш муҳим.
2. Айрим танловлар вақтинчалик енгиллик беришини тушуниш
   Баъзан биз танлаган нарсалар бизга фақат вақтли енгиллик бериши мумкин. Бу ҳақиқий ечим эмас.
3. Ҳаётда ниманидир ўзгартиришга эҳтиёж
   Эҳтиёжни тушуниб етиш ва буни ўзгартиришга тайёр бўлиш керак.
4. Қўллаб-қувватлаш
   Энг муҳими — қўллаб-қувватлаш. Бунга яқинлар, дўстлар ёки нотанишлар ҳам киради. Аммо энг муҳими — ўзига бўлган қўллаб-қувватлов.

Ўзингизни қандай қўллаб-қувватлаш мумкин?​

1. Кечиримли бўлиш
   Ёмон оқибатларга олиб келган танловларингизни ўзига хос кечириш. Сиз инсонсиз ва баъзан хатолар қиласиз. Муҳими — бу оқибатларни тузатишни хоҳлашдир.
2. Ўзингизнинг муаммоларингизни қабул қилиш
   Барчага қийин бўладиган вазиятлар бор ва сиз уларни борича енгишга ҳаракат қиляпсиз. Ҳар қандай ҳолатда ҳам буни тушуниш ва қабул қилиш керак.
3. Ўз-ўзини тинглаш
   Сиз ҳозир нима истаяпсиз? Ўзингизни тушуниш, озгина ғамгинлик ҳис қилиш, бир пледга бурканиб ўтириш ёки мусиқа тинглаш. Ҳозир сизга керак бўлган нарсани ўзига бериш.
4. Ёрдам сўраш
   Кўпинча биз ёрдам сўрашдан қўрқамиз. Яқинларимизни ташвишга солишни хоҳламаймиз. Лекин қандай қийинчилик бўлмасин, ёрдам сўраш нормал ҳолатдир.

Хулоса​

Ёмон одатлар ҳаётда бошқа ечимлар мавжуд бўлмаган пайтларда мавжуд бўлади. Уларни ўзгартириш учун ҳаётда янги стратегияларни ўзлаштириш ва ўз-ўзини қўллаб-қувватлаш муҳимдир. Танловни тўғри қилиш ва унинг оқибатларини тушуниш орқали ўзингизга бўлган ишончни ошириш мумкин.