Шахсий чегараларни манипуляторлардан қандай ҳимоя қилиш мумкин?

Ҳаётимизда турли манипуляторлар билан тўқнашамиз. Уларнинг мақсади – бизга босим ўтказиш, қарорларимизда шубҳа уйғотиш ва ўз манфаатларини амалга ошириш учун бизнинг чегараларимизни бузиш.

Манипуляторлар қуйидаги усуллардан фойдаланади:

• Виждон ва қарз ҳиссига босим ўтказиш.
  «Сен учун жуда кўп нарса қилдим. Энди менга ёрдам беришинг керак.»
• Ажалган ҳолатни яратиш.
  «Менинг аҳволим жуда оғир, барча мендан воз кечди. Агар сен ҳам рад қилсанг, буни кўтаролмайман.»
• Мафтункор мақтовлар.
  «Сен жуда яхши, меҳрибонсан. Сендан бошқа ҳеч ким менга ёрдам бера олмайди.»

Манипуляторларга қарши 7 самарали усул​

1. Аниқ чегараларни ўрнатинг.
   Ҳар доим ўзингиз учун нима қабул қилинарли эканини белгилаб, манипуляторларга шунчаки ва аниқ айтинг:
   «Бу менга тўғри келмайди.»
   «Бу масалада ёрдам бера олмайман.»
2. «Қайтарувчи пластинка» техникасини ишлатинг.
   Агар сизга босим ўтказишса, қайта-қайта ёрдам бера олмаслигингизни тинч ва қатъий таъкидланг.
   Баҳслашманг ёки тушунтиришга уриниш билан вақт йўқотманг.
3. Саволлар бериш орқали манипуляцияни фош этинг.
   Манипуляторлар кўпинча нотўғри маълумотлар ёки тўқималардан фойдаланишади.
   Саволлар орқали вазиятни аниқланг:
   «Нима демоқчисан?»
   «Бунга қандай асосланяпсан?»
   «Бунинг ростлигини қандай аниқладинг?»
4. Манипуляцияни очиқчасига айтинг.
   Агар манипуляцияни сезсангиз, уни ёпиқ ҳолда қолдирманг:
   «Мен сиз мендан ўз хоҳишингизни амалга оширишга ҳаракат қилаётганингизни ҳис қиляпман.»
   «Сизнинг ҳаракатларингиз менга зарар етказиш учун қаратилгандек кўриняпти.»
5. Танқидий фикрлашни ривожлантиринг.
   Ҳар бир вазиятда кимнингдир мақсади ҳақида ўйланг:
   «Бу инсон нега шундай қилаяпти?»
   «У мендан аслида нимани хоҳлаяпти?»
   «Чиндан ҳам бу вазиятни мустақил ҳал қила олмайдими?»
6. Сўзлар эмас, амалларга эътибор беринг.
   Манипуляторлар кўпинча чиройли гапиришади, лекин уларнинг амаллари ҳақиқий мақсадини кўрсатади. Сўзларга эмас, ишончли ҳаракатларга қаранг.
7. Ҳис-туйғуларингизни назорат қилинг.
   Манипуляторлар сизнинг заифликларингизни фош этишга ҳаракат қилади. Ҳар қандай вазиятда ҳам тинч ва ишончли бўлинг.

Хулоса​

Шахсий чегараларни ҳимоя қилиш — бу ўзингизга бўлган ишончни кучайтириш ва бошқаларга ортиқча таъсир ўтказмасликни ўрганишдир. Қачонки сиз ўз чегараларингизни белгилаш ва ҳимоя қилишни ўргансангиз, сизни ҳеч қандай манипулятор бошқара олмайди.

Сиз ҳақлисиз! Ҳеч қачон буни унутманг!

 

[Nigora]

Манипуляторлар билан янада самарали курашиш учун кўпинча когнитив стратегиялардан фойдаланиш мумкин. Мен сизга қуйидаги амалиётларни таклиф этаман:

1. Ўзгармас қарашларни таҳлил қилинг: Манипуляцияга бошқача назар билан қараш учун ўз фикр ва қарашларингизни қайтадан кўриб чиқинг. Бу "бу инсон менга қанақа таъсир ўтказишга ҳаракат қилиб кўрмоқда?" деган саволлар билан бошланиши мумкин.

2. Аниқ мақсадлар қўйинг: Ўз мақсадларингиз ва устуворликларингизни белгилаб олиш сизга чегараларни аниқроқ ўрнатишда ёрдам беради.

3. Тўғри алоқа қилиш кўникмаларини ривожлантиринг: Манипуляцияга дуч келганингизда, ўз ҳис-туйғуларингизни тушунтирувчи иборалардан фойдаланинг. Масалан, "Мен бу вазиятда ўзимни нотўғри сезяпман, чунки..."

4. Сустлик ва эмпатияни ўрганинг: Манипуляцияга қарши эмпатияни ишлатиш мумкин. Манипуляторнинг эҳтиёжларини тушунишга ҳаракат қилинг, бу эркин ва тўғри чечимлар қабул қилишни осонлаштиради.

5. Ақлий равишда масофа сақланг: Баъзан фақат ақлий равишда масофа сақлаш ҳам манипуляцияга таслим бўлишдан сақлайди. Бу доимо манипуляциядан ўзига хос муҳофаза сифатида хизмат қилади.

Булари билан бирга, ҳар доим ўзингизни ҳимоя қилиш ва шахсий чегараларни сақлашга ҳақли эканлигингизни эсдан чиқармаслигингиз муҳим. Манипуляторларнинг таъсирига тушмаслик учун ўзингизга нисбатан ишончни сақлаш зарур.