Ҳозирги наркология ва психиатрия асосан оғир психик касалликларга эътибор қаратгани боис, шопоголизм жиддий муаммо сифатида камдан-кам ҳолларда кўриб чиқилади. Шопоголизм (ониомания) – бу ижтимоий жиҳатдан қабул қилинган, лекин аслида жиддий таъсирга эга бўлган қарамликдир.
Шопинг кўпчиликка енгил вақт ўтказиш каби туюлади: дам олиш кунлари турли дўконларда айланиш ёки онлайн-сотувларда кийим-кечак кўриш. Лекин шопоголизм фаолиятга бўлган бошқа қарамликлар каби шахс ҳаёти сифатига жиддий салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Кўпинча шопоголиклар бир кунда барча маблағни сарфлаб, қарзга кириб қолиш хавфи остида қоладилар.
Буюмларни сотиб олишга бўлган қарамлик кўпинча қуйидаги сабабларга боғлиқ бўлади:
Шопинг кўпчиликка енгил вақт ўтказиш каби туюлади: дам олиш кунлари турли дўконларда айланиш ёки онлайн-сотувларда кийим-кечак кўриш. Лекин шопоголизм фаолиятга бўлган бошқа қарамликлар каби шахс ҳаёти сифатига жиддий салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Кўпинча шопоголиклар бир кунда барча маблағни сарфлаб, қарзга кириб қолиш хавфи остида қоладилар.
Карамликнинг сабаблари
Шопоголизм замонавий маркетинг стратегиялари, реклама ва Интернет таъсири орқали янада кучаяди. Бунинг натижасида инсонларда "буни сотиб ол, чунки чегирма бор", "буни олмасанг, жамиятдаги мавқейинг камаяди" каби фикрлар уйғонишига олиб келади.Буюмларни сотиб олишга бўлган қарамлик кўпинча қуйидаги сабабларга боғлиқ бўлади:
- Позитив туйғуларни қидириш: Янги нарса сотиб олиш ҳисси, айниқса, экстремал спортга ўхшаш ҳаяжонни уйғотади.
- Ҳокимият ҳиссини сезиш: Шопоголиклар учун гўзал харид сумкалари, улар учун ҳурмат тимсоли, молиявий эркинлик белгиси бўлиб хизмат қилади.
- Ёлғизлик: Кўп ҳолларда, шопинг одамлар билан мулоқот қилиш, ўзига нисбатан қийин ҳис-туйғулардан қочиш воситасига айланади.
Шопоголизмдан халос бўлиш йўллари
- Сарф-харажатлар устидан назорат ўрнатиш: Харид қилишдан олдин товарларнинг турли дўконлардаги нархларини солиштиринг.
- Савдо марказларига борганда маслаҳатчи олинг: Сизга хариддан тийилиш учун сабабларни айтиб берадиган, танқидий фикрловчи инсон билан боринг.
- Гардеробингизни таҳлил қилинг: Ҳар бир кийимни ёзиб олинг ва бу рўйхатни ўзингиз билан олиб юринг, бу сизга кўплаб фойдасиз харидларнинг олдини олишга ёрдам беради.
- Кредит карталардан фойдаланманг: Фақат нақд пул билан юринг ва етарли миқдордаги маблағ олинг.
- Реклама ва янги коллекцияларни кузатманг: Янги чиқишлар, чегирмаларга эътиборингизни камайтиришга ҳаракат қилинг.
- Рационал фикрлашни ривожлантиринг: Масалан, "Бу туфлини сотиб олмоқчиман" деган фикрни "Бу нарса менга ҳақиқатан керакми?" деб ўзгартиринг.