Шопоголизм ёки нима учун харидлар муаммога айланди?

Бугун шопоголизм ҳақида сўз юритамиз. Биз ҳамма вақт-вақти билан бирор нарса харид қиламиз, бу мутлақо нормал ҳолат. Ҳозир интернет-дўконлар шундай ривожланганки, дивандан турмасдан туриб, исталган майда нарсани харид қилиш мумкин. Лекин баъзан харидлар ҳаётимизда бошқарувчи рол ўйнай бошлайди ва муаммоларга олиб келади, ва шунда ўйлашга арзийди. Шопоголизм — бу харидларга бўлган қарамлик бўлиб, кўпинча у "безарар" одат каби кўриниб, яширин ҳолатда қолади.

Харидлар қачон муаммога айланади?​

Шопоголизм одатда сезилмас ҳолда бошланади ва кўпчилик учун онгсиз ҳолда қолади. Инсон кайфиятини кўтариш учун ўзини "хурсанд қилиш" мақсадида нимадир харид қилади, лекин вақт ўтиши билан бу эҳтиёжга айланади — стресс, хавотир ёки ҳаётдан қониқмаслик ҳолатидан қочиш йўлига айланади. Бу эҳтиёж жисмоний эмас, балки "эмоционал очлик"ни қондиришнинг ягона, ёки энг осон усули бўлиши мумкин. Бундай вазиятда бу безарар бўлиб кўриниши мумкин, лекин агар сиз мунтазам равишда жуда ҳам керак бўлмаган нарсаларни харид қилаётган бўлсангиз ёки харажатларингиз назоратдан чиқиб кетса, бу жиддий сигнал.

Мисол:​

Бир мижозим, унинг исмини Катя деб атаймиз, ҳар сессияга янги буюмлар: сумкалар, зийнатлар, кийим-кечаклар билан келар эди. У харидлар унинг кайфиятини яхшилашини айтганди. Лекин вақт ўтиши билан у бу харидлар уйида йиғилиб, улардан олинган қувонч узоққа чўзилмаслигини тан олди. Бундан ташқари, пул сарфлаш учун ўзини айбдор ҳис қила бошлади. Маълум бўлишича, бу одат ортида хавотир яширинган бўлиб, у харидлар орқали ўз муаммоларидан қочар эди.

Нима учун одамлар шопоголикка айланишади?​

Шопоголизм кўпинча "ички очлик" билан боғлиқ. Бу бевосита маънода эмас, балки ёқимли ҳислар, муҳаббат, эътибор, қувонч ва қониқиш ҳиссига бўлган очлик. Бу дофаминга боғлиқ, чунки у бизга қувонч ва ёқимли ҳисларни беради. Харидлар вақтинчалик бахт ҳисси ва назорат иллюзиясини яратади, лекин шундан кейин ёмон кайфият келиши мумкин. Баъзан шопоголизм хавотир ёки депрессия билан курашиш усулига айланади. Бундай ҳолларда харидлар муаммоларни тезда ҳал қилиш ёки нарсаларга эгалик қилиш ҳисси орқали ишонч туйғусини беради, лекин аслида муаммо жойида қолади.

Шопоголизм билан қандай курашиш мумкин?​

1. Муаммо борлигини тан олинг. Агар сиз мунтазам равишда импульсив харидлар қилаётганингизни пайқасангиз (бу эса ҳақиқий эҳтиёж бўлмаган вақтда нарсаларни сотиб олиш ёки уларни йиғиб қўйишдир), ушбу хоҳишнинг ортида нима тургани ҳақида ўйланг. Харид қилишдан олдин ўзингизни қандай ҳис қиласиз? Балки, қайғудасиз ёки чарчагансиз? Хариддан кейин қандай ҳис қиласиз?
2. Харидларни назорат қилишга ҳаракат қилинг. Масалан, харид қилишдан олдин тўхтаб, камида бир кун кутиб кўринг. Ўзингиздан сўранг: "Менга бу нарса ҳақиқатан ҳам керакми?" ёки "Бу харид менинг муаммоларимни ҳал қиладими?" Бу оддий қадам ҳақиқий эҳтиёжни ҳис-туйғуларни яширишдан ажратишга ёрдам беради.
3. Ёрдам сўрашдан қўрқманг. Агар буни ўзингиз енголмасангиз, ёрдам олишдан қўрқманг. Бундай одат ортида кўпинча чуқурроқ муаммолар бўлиши мумкин, ва уларни мутахассис ёрдамида ҳал қилиш мумкин.
4. Харид қилишдан олдин ўз эҳтиёжларингизни ўрганинг. Ҳақиқатан нимани исташингизни аниқлаб олиш учун ички ҳис-туйғуларингизни тушунинг. Бу ҳис-туйғуларни яхшироқ тушунишга ва муаммоларни ҳал қилишга ёрдам беради.

Хулоса​

Шопоголизм — бу қарамликнинг бир тури ва ҳар қандай қарамлик каби, у билан ишлашни талаб этади. Харидларнинг ҳажмини назорат қилиш, ҳақиқий эҳтиёжлар билан ҳис-туйғуларни ажратиш ва ички муаммоларни ҳал қилиш ушбу муаммодан халос бўлишга ёрдам беради. Агар сиз буни мустақил равишда уддалай олмасангиз, мутахассисга мурожаат қилишдан қўрқманг. Сиз ёлғиз эмассиз ва ҳаётингизни яхшилаш имконияти ҳар доим мавжуд.