Таъқиқ манфаатни кучайтиришдаги катализатор сифатида: психологик жиҳатлар ва ижтимоий оқибатлар
Таъқиқлар ҳар доим ҳам қизиқиш уйғотган ва ҳозир ҳам қизиқиш уйғотишда давом этмоқда, айниқса, аниқ қоидалар мавжуд бўлмаган соҳаларда. Бу ҳолат нафақат болалар, балки катталарнинг ҳам ҳулқ-атворида кўринади. Россиялик психолог В.Б. Никишина таъқиқларнинг нима учун баъзан шунчалик жозибадор бўлиб қолишини тушунишга ёрдам берадиган бир неча жиҳатларни ажратиб кўрсатади.
Биринчидан, таъқиқ реалликдан қочиш усули сифатида намоён бўлади. Ҳозирги замонавий дунёда баъзи ота-оналар фарзандларини ҳаётнинг қийин жиҳатларидан ҳимоя қилишга интиладилар. Уларни тарбиялаш ўрнига, кўпинча назорат ва чекловлар қўйишни афзал кўрадилар. Аммо бу болаларнинг ўзини ифода этиш ва реалликдан қочиш учун бошқа усулларни қидира бошлашига олиб келиши мумкин.
Иккинчидан, болалар айрим ёш даврларида афсонавий қаҳрамонларга қизиқиш билдиришади, масалан, Одам-пашша ёки трансформерлар каби. Оддий шароитда бу қизиқиш келиб чиқиб, ўз-ўзидан ўтиб кетади. Бироқ, агар бу қизиқиш боланинг онгида узоқ муддат қолса, бу муаммо бўлиши мумкин. Ота-оналар бу ҳолатга эътибор қаратишлари керак ва бунга ёш хусусиятлари сифатида қарамасликлари лозим.
Қизиғи шундаки, агар болада бундай қизиқиш пайдо бўлмаса, келажакда бу қаршилик кўринишларида, масалан, исм ёки фамилияни ўзгартириш орқали намоён бўлиши мумкин. Бу ҳам бола учун чегара ва чекловларга қарши исённинг бир кўриниши. Бу ҳолат болага ўзини ифода этиш ёки хавфсиз муҳитда янги нарсаларни синаб кўриш имкони етишмаганлигини кўрсатувчи сигнал бўлиши мумкин.
Бундан ташқари, таъқиқлар ва уларнинг шахсга таъсири мавзуси ОАВ учун ҳам қулайдир. Бу мавзу ОАВ томонидан осон қабул қилиниб, ўз манфаатларига кўра талқин қилиниши мумкин. Журналистлар бу мавзуни қайсидир жиҳатларини ёритиб, уни жамиятда машҳур ва муҳокама қилиниши мумкин бўлган шаклда тақдим қиладилар.
Хулоса қилиб айтганда, таъқиқлар, тарбия жараёнининг ажралмас қисми бўлса-да, уларни эҳтиёткорлик билан ишлатиш керак. Улар нафақат қизиқишни уйғотиши, балки қаршиликни ҳам келтириб чиқариши мумкин. Ота-оналар назорат ва эркинлик ўртасида мувозанатни топишлари, болага нафақат атрофдаги дунёни тушуниш, балки ўз шахсини ривожлантиришда ёрдам беришлари керак.
Таъқиқлар ҳар доим ҳам қизиқиш уйғотган ва ҳозир ҳам қизиқиш уйғотишда давом этмоқда, айниқса, аниқ қоидалар мавжуд бўлмаган соҳаларда. Бу ҳолат нафақат болалар, балки катталарнинг ҳам ҳулқ-атворида кўринади. Россиялик психолог В.Б. Никишина таъқиқларнинг нима учун баъзан шунчалик жозибадор бўлиб қолишини тушунишга ёрдам берадиган бир неча жиҳатларни ажратиб кўрсатади.
Биринчидан, таъқиқ реалликдан қочиш усули сифатида намоён бўлади. Ҳозирги замонавий дунёда баъзи ота-оналар фарзандларини ҳаётнинг қийин жиҳатларидан ҳимоя қилишга интиладилар. Уларни тарбиялаш ўрнига, кўпинча назорат ва чекловлар қўйишни афзал кўрадилар. Аммо бу болаларнинг ўзини ифода этиш ва реалликдан қочиш учун бошқа усулларни қидира бошлашига олиб келиши мумкин.
Иккинчидан, болалар айрим ёш даврларида афсонавий қаҳрамонларга қизиқиш билдиришади, масалан, Одам-пашша ёки трансформерлар каби. Оддий шароитда бу қизиқиш келиб чиқиб, ўз-ўзидан ўтиб кетади. Бироқ, агар бу қизиқиш боланинг онгида узоқ муддат қолса, бу муаммо бўлиши мумкин. Ота-оналар бу ҳолатга эътибор қаратишлари керак ва бунга ёш хусусиятлари сифатида қарамасликлари лозим.
Қизиғи шундаки, агар болада бундай қизиқиш пайдо бўлмаса, келажакда бу қаршилик кўринишларида, масалан, исм ёки фамилияни ўзгартириш орқали намоён бўлиши мумкин. Бу ҳам бола учун чегара ва чекловларга қарши исённинг бир кўриниши. Бу ҳолат болага ўзини ифода этиш ёки хавфсиз муҳитда янги нарсаларни синаб кўриш имкони етишмаганлигини кўрсатувчи сигнал бўлиши мумкин.
Бундан ташқари, таъқиқлар ва уларнинг шахсга таъсири мавзуси ОАВ учун ҳам қулайдир. Бу мавзу ОАВ томонидан осон қабул қилиниб, ўз манфаатларига кўра талқин қилиниши мумкин. Журналистлар бу мавзуни қайсидир жиҳатларини ёритиб, уни жамиятда машҳур ва муҳокама қилиниши мумкин бўлган шаклда тақдим қиладилар.
Хулоса қилиб айтганда, таъқиқлар, тарбия жараёнининг ажралмас қисми бўлса-да, уларни эҳтиёткорлик билан ишлатиш керак. Улар нафақат қизиқишни уйғотиши, балки қаршиликни ҳам келтириб чиқариши мумкин. Ота-оналар назорат ва эркинлик ўртасида мувозанатни топишлари, болага нафақат атрофдаги дунёни тушуниш, балки ўз шахсини ривожлантиришда ёрдам беришлари керак.
O'zbekistonning barcha shaharlarida istalgan fan bo'yicha eng yaxshi saralangan o'qituvchilar va repetitorlar.