Ташвиш, қўрқув ва фобиялар орасидаги фарклар

Ташвиш, қўрқув ва фобиялар: Ҳар кунлик ҳаётимизда ушбу тушунчаларни кўпинча бир-бирининг ўрнига ишлатамиз, бу эса баъзан тушунмовчиликка олиб келади. Бугун мен сизга ушбу атамаларнинг фарқларини тушунтиришни таклиф қиламан, шу орқали ўз ҳис-туйғуларингизни яхшироқ бошқариш ва ўзингизга ёрдам беришни ўрганасиз.

ТАШВИШ: Нимага қўрқяпман — билмайман

Ташвиш — бу ноаниқлик ва эҳтимолий таҳдидларга табиий эмоционал реакциядир. Ташвиш турининг асосий вазифаси турнинг биологик яшашига хизмат қилади. Ҳеч қандай ташвишга тушмаган шахслар, одатда, янглиш ҳаракат қилади, масалан, яланғоч овчи-ҳайвонлар ҳақида билиш учун хатарли қарорлар қабул қилади.

Ташвиш уйғун ҳолатларда нормал ҳисобланади. Масалан, ташвиш имтиҳон натижаларини кутганда ёки ишда муҳим тақдимот олдидан пайдо бўлади. Ташвиш кучайганида, биз "ҳужум қил, қоч ёки тўхта" каби реакцияларга асосланган ҳаракат қиламиз.

Ташвиш белгилари:

• Мияда такрорланувчи фикрлар.
• Беташвишлик ҳисси.
• Уйқусизлик.
• Маънавий фаолиятнинг камайиши.
• Жисмоний аломатлар (тананинг тортилиши, юракнинг тез уриши ва ҳ.к.).
• Дам олиш имкониятининг йўқлиги.

Ташвиш кўпинча ёрдамчи бўлиши мумкин, аммо унинг муаммоси шуки, у баъзан воқеаларни кескинлаштиради.

ҚЎРҚУВ: Тахдидга инстинктив реакция

Қўрқув — бу аниқ таҳдидга нисбатан сезилувчи эмоционал реакциядир. Бу инстинктив ҳис инсон эволюцияси давомида пайдо бўлган ва бизга хатарлардан қочиш учун керак бўлган туйғудир. Қўрқув реал таҳдид билан юзма-юз келганимизда пайдо бўлади.

Қўрқув белгилари:

• Адреналин кўпайиши.
• Юракнинг тез уриши ва нафас олиш тезлашади.
• Хавфнинг манбасига эътибор.
• Қочиш ёки паноҳ топиш хоҳиши.

Қўрқув таҳдид бартараф этилганда йўқ бўлади. Қўрқувнинг асосий фарқи шундаки, у аниқ таҳдидга асосланади, ташвиш эса бепредметдир.

ФОБИЯ: Патологик қўрқув

Фобия — бу кучли ва иррационал қўрқув бўлиб, у одатий қўрқувдан анча кучли. Фобия аниқ объектларга ёки вазиятларга жавобан пайдо бўлиши мумкин. Кўпинча инсон ўз қўрқувининг иррационаллигини англаши мумкин, лекин бу ҳис-туйғуларни назорат қила олмайди.

Фобия белгилари:

• Аниқ бир объект ёки вазиятга нисбатан кучли қўрқув.
• Фобия объектидан қочиш учун ҳар қандай ҳаракатни қилиш.
• Психологик ва жисмоний симптомлар (ташвиш, чанглаш, бош айланиши ва ҳ.к.).

Фобиялар қўрқувдан шунга қараб фарқланади: объект таҳдид қилмаётган вақтда ҳам қўрқув сақланиб қолади.

Қўрқув, ташвиш ва фобиялар орасидаги фарқлар

• Ташвиш ноаниқ нарсалардан келиб чиқади.
• Қўрқув реал таҳдидга нисбатан пайдо бўлади.
• Фобия — бу иррационал қўрқув бўлиб, у ҳаётга халақит бериши мумкин.

Ушбу ҳолатларнинг барчаси ёрдамида психологга мурожаат қилиш билан ҳал қилиниши мумкин.