Уят – бу инсон ўзини ножўя, нотўғри ёки лойиқ эмас деб ҳис қиладиган туйғу. Кўпинча уят ва айб бирга бўлади, лекин уларнинг одамга таʼсири ҳар хил. Уят – "мен ёмонман", айб эса "мен ёмон иш қилдим" дегани.
Айб туйғусининг муносабатларга таʼсири
Айб туйғуси муносабатларга ҳам ижобий, ҳам салбий таъсир қилиши мумкин. Мисол учун, агар эр кўп ишласа ва хотинига етарли эътибор бермаса, у ўзини айбдор ҳис қилиши мумкин ва бу уни хотинига нисбатан яхшироқ бўлишга ундайди, масъулиятни ўз зиммасига олишга мажбур қилади. У яхши таътил ташкил қилади, учрашув режалаштиради ёки қимматбаҳо совға беради. Бу, албатта, уларни яқинлаштириши мумкин.
Аммо бошқа томондан, айб туйғуси уни хотинидан яна ҳам узоқлашишга ва умуман гаплашмасликка олиб келиши мумкин. Яъни, айб ҳимоя реакцияси сифатида иш тутиши мумкин, бу эса турмуш ўртоқларни бир-биридан узоқлаштиради.
Уятнинг муносабатларга таʼсири
Агар айб туйғуси ижобий ва салбий таъсир кўрсатса, уят асосан салбий таъсирга эга. Масалан, ўзини уятли ҳис қилаётган турмуш ўртоғи охир-оқибат ўзини лойиқ бўлмаган, ёмон шерик деб ўйлаши мумкин. Бу уларнинг ўзгаришга уринмаслигига сабаб бўлади. Бунинг натижасида, уларнинг ҳимоя қилиш хатти-ҳаракатлари шеригини итариб юборади ёки ундан узоқлашади, чунки улар ўзларини бу муносабатларга лойиқ эмас деб ишонади.
Охир-оқибат, муносабатларда ўзини уятли ҳис қилган одам ўзини шерикнинг истакларини бажара олмаслигини ҳис қилади ва ўзини севишга лойиқ эмас деб ўйлайди. Бу эса уни зарарли ёки токсик муносабатларда қолишга олиб келиши мумкин, чунки у яхшироқ нарсага лойиқ эмас деб ишонади.
Уят ва айбнинг асосий фарқи
Бу икки туйғу ўртасидаги асосий фарқ шундаки, айб туйғуси муносабатларни тиклашга ёрдам бериши мумкин, аммо уят инсонни шеригидан узоқлаштиради ва уларни ёмонлаштиради. Ушбу икки мураккаб туйғулар ҳақида очиқ гаплашиш эса шериклар ўртасида яқинликни ошириши ва муаммоларни ҳал қилишга ёрдам бериши мумкин.
Айб туйғусининг муносабатларга таʼсири
Айб туйғуси муносабатларга ҳам ижобий, ҳам салбий таъсир қилиши мумкин. Мисол учун, агар эр кўп ишласа ва хотинига етарли эътибор бермаса, у ўзини айбдор ҳис қилиши мумкин ва бу уни хотинига нисбатан яхшироқ бўлишга ундайди, масъулиятни ўз зиммасига олишга мажбур қилади. У яхши таътил ташкил қилади, учрашув режалаштиради ёки қимматбаҳо совға беради. Бу, албатта, уларни яқинлаштириши мумкин.
Аммо бошқа томондан, айб туйғуси уни хотинидан яна ҳам узоқлашишга ва умуман гаплашмасликка олиб келиши мумкин. Яъни, айб ҳимоя реакцияси сифатида иш тутиши мумкин, бу эса турмуш ўртоқларни бир-биридан узоқлаштиради.
Уятнинг муносабатларга таʼсири
Агар айб туйғуси ижобий ва салбий таъсир кўрсатса, уят асосан салбий таъсирга эга. Масалан, ўзини уятли ҳис қилаётган турмуш ўртоғи охир-оқибат ўзини лойиқ бўлмаган, ёмон шерик деб ўйлаши мумкин. Бу уларнинг ўзгаришга уринмаслигига сабаб бўлади. Бунинг натижасида, уларнинг ҳимоя қилиш хатти-ҳаракатлари шеригини итариб юборади ёки ундан узоқлашади, чунки улар ўзларини бу муносабатларга лойиқ эмас деб ишонади.
Охир-оқибат, муносабатларда ўзини уятли ҳис қилган одам ўзини шерикнинг истакларини бажара олмаслигини ҳис қилади ва ўзини севишга лойиқ эмас деб ўйлайди. Бу эса уни зарарли ёки токсик муносабатларда қолишга олиб келиши мумкин, чунки у яхшироқ нарсага лойиқ эмас деб ишонади.
Уят ва айбнинг асосий фарқи
Бу икки туйғу ўртасидаги асосий фарқ шундаки, айб туйғуси муносабатларни тиклашга ёрдам бериши мумкин, аммо уят инсонни шеригидан узоқлаштиради ва уларни ёмонлаштиради. Ушбу икки мураккаб туйғулар ҳақида очиқ гаплашиш эса шериклар ўртасида яқинликни ошириши ва муаммоларни ҳал қилишга ёрдам бериши мумкин.