Maqolada uyat, uyat va ayb o'rtasidagi nozik farqlar, kundalik tilda ko'pincha bir-birining o'rnida ishlatiladigan uchta ta'sirchan tajriba o'rganiladi. Ushbu his-tuyg'ular ba'zi bir umumiyliklarga ega bo'lsa-da, ular turli o'lchovlar, jumladan, affektiv, kognitiv va motivatsion jihatlar bo'yicha farqlarni ko'rsatadi. Ushbu sohadagi keng qamrovli tadqiqotlarga qaramay, ushbu his-tuyg'ularning aniq xarakteristik xususiyatlari doimiy ilmiy munozaralar mavzusi bo'lib qolmoqda. Bundan tashqari, madaniy va lingvistik omillar ushbu his-tuyg'ularning ma'nosi va ifodasini shakllantirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi, ularni tushunishga murakkablik qo'shadi.
Sharmandalik, uyat va aybdorlik odatda o'z-o'zini anglash va ijtimoiy baholashdan kelib chiqadigan noto'g'ri reaktsiyalar sifatida qaraladi. Ular o'z-o'zini salbiy baholash va muvaffaqiyatsizlik, axloqiy qonunbuzarliklar yoki ijtimoiy norozilik haqidagi tashvishlarni o'z ichiga oladi. Biroq, har bir tuyg'u o'ziga xos xususiyatlar va tendentsiyalarga ega. Masalan, ayb ko'pincha tovon yoki poklanish istagini keltirib chiqaradi, uyat esa chekinish va yashirish bilan ko'proq bog'liq. Boshqa tomondan, sharmandalik odatda vaqtinchalik noqulaylik va ijtimoiy noqulaylik bilan bog'liq.
Bu his-tuyg'ular orasida fiziologik javoblar ham farqlanadi. Aybdorlik ko'krak qafasidagi og'ir tuyg'u sifatida namoyon bo'lishi mumkin, uyat esa ko'pincha qizarish va ko'z bilan aloqa qilmaslik bilan birga keladi. Sharmandalik, shunga o'xshash fiziologik o'zgarishlarni o'z ichiga olishi mumkin bo'lsa-da, birinchi navbatda tashqi reaktsiyalar emas, balki ichki holatlar nuqtai nazaridan tavsiflanadi.
Bundan tashqari, madaniy ta'sirlar bu his-tuyg'ularni idrok etish va ifodalashni shakllantiradi. Misol uchun, ba'zi madaniyatlar shaxsiy tajribadan ko'ra jamoaviy qadriyatlarni birinchi o'ringa qo'yishi mumkin, bu sharmandalik, uyat va aybdorlik kabi his-tuyg'ularni tushunish va boshdan kechirishga ta'sir qiladi.
Umuman olganda, sharmandalik, uyat va aybdorlik ba'zi o'xshashliklarga ega bo'lsa-da, ularning har biri o'ziga xos xususiyatlarga va ta'sirga ega. Bu farqlarni tushunish ham nazariy tadqiqotlar, ham klinik amaliyot uchun zarurdir.
Oxirgi tahrirlash: