Akustikofobiya — bu kutilmagan yoki baland tovushlardan kuchli qo'rqish yoki tashvishlanish holati. Ushbu fobiya odamning kundalik hayotiga jiddiy ta'sir ko'rsatishi mumkin, chunki kutilmagan tovushlar deyarli har qanday vaqtda va joyda sodir bo'lishi mumkin. Ushbu maqolada akustikofobiyaning belgilari, sabablari va davolash usullari haqida batafsil ma'lumot beramiz.
Akustikofobiyaning belgilari
Akustikofobiya bo'lgan odamlar kutilmagan yoki baland tovushlar eshitganida quyidagi simptomlarni boshdan kechirishlari mumkin:- Jismoniy simptomlar:
- Yurak urishining tezlashishi
- Qaltirash yoki titroq
- Terlash
- Nafas olishda qiyinchilik
- Ko'ngil aynishi yoki bosh aylanishi
- Mushaklarning kuchsizlanishi yoki qotishi
- Hissiy simptomlar:
- Kuchli qo'rquv yoki vahima
- Panik hujumlar
- Nazoratni yo'qotish qo'rquvi
- O'zini xavfli vaziyatda deb his qilish
- Xulq-atvor simptomlari:
- Kutilmagan tovushlardan qochish
- Shovqinli joylardan uzoqlashish
- Tovushni kamaytirish uchun quloqchinlar taqish yoki boshqa choralarni qo'llash
Akustikofobiyaning sabablari
Akustikofobiyaning aniq sabablari hali to'liq tushunilmagan, lekin bir necha omillar bu qo'rquvning rivojlanishiga hissa qo'shishi mumkin:- Travmatik tajribalar:
- O'tmishda yuz bergan travmatik hodisalar, masalan, kuchli portlash yoki boshqa kutilmagan baland tovushlar, akustikofobiyaning rivojlanishiga sabab bo'lishi mumkin.
- Genetik moyillik:
- Ba'zi odamlar genetik moyillikka ega bo'lishlari mumkin, bu esa fobiyalarga moyilligini oshiradi.
- Oila va atrof-muhit ta'siri:
- Oila a'zolari yoki yaqin do'stlarning baland tovushlardan qo'rquvi odamda ham akustikofobiyaning shakllanishiga olib kelishi mumkin.
Akustikofobiyani davolash usullari
Akustikofobiya bilan kurashish va uni yengish uchun bir nechta samarali davolash usullari mavjud:- Kognitiv xulq-atvor terapiyasi (KXT):
- KXT akustikofobiyani davolashda keng qo'llaniladigan usuldir. Ushbu terapiya usuli orqali odamlar o'zlarining salbiy fikrlarini o'zgartirish va kutilmagan tovushlarga nisbatan yangi, ijobiy xulq-atvorlarni rivojlantirishni o'rganadilar.
- Ekspozitsion terapiya:
- Ekspozitsion terapiya odamlarni baland tovushlarga asta-sekin va nazorat ostida o'rganishga yordam beradi. Bu usul orqali odamlar tovushlarga nisbatan qo'rquvni yengib, uni nazorat qilishni o'rganadilar.
- Dori-darmonlar:
- Ba'zi hollarda, psixoterapiya bilan birga dori-darmonlar qo'llanilishi mumkin. Antidepresantlar yoki anksiyolitiklar qo'rquv va tashvish darajasini kamaytirishga yordam beradi.
- Relaxatsiya va nafas olish mashqlari:
- Chuqur nafas olish va meditatsiya kabi relaxatsiya usullari akustikofobiya simptomlarini yengishda yordam beradi. Bu usullar orqali odamlar o'z asab tizimini tinchlantirishni va qo'rquvni kamaytirishni o'rganadilar.