Депрессия: кризисдан чиқиш усули

Депрессия — бу ҳолат бўлиб, у кайфиятнинг тушиши, ҳаётдан завқ олишни йўқотиш ва бошқа жисмоний ва руҳий аломатлар билан тавсифланади. Бу вақтинчалик ғам эмас, балки организмнинг мураккаб адаптацион реакцияси бўлиб, кризис ҳолатида тирик қолишга йўналтирилган.

Депрессиянинг асосий намоёнлари​

Депрессия ҳаётнинг турли даражаларига таъсир қилади:

1. Жисмоний даража:​

• Иштаҳанинг бузилиши, уйқу муаммолари, жисмоний оғриқ.
• Қон босимининг ошиши.
• Либидонинг пасайиши.
• Сурункали чарчоқ.

2. Руҳий даража:​

• Қора кайфият, апатия, ташвиш.
• Ўз-ўзини баҳолашнинг тушиши.
• Илгари қизиқ бўлган машғулотларга қизиқишнинг йўқолиши.

3. Ижтимоий даража:​

• Ихтиёрий изоляция.
• Мулоқот ва ишлаш мотивациясининг йўқолиши.
• Умидсизлик ҳисси.

Депрессия: адаптация сифатида​

Гештальт-терапия нуқтаи назаридан депрессия "мувофиқлаштирилган ўлим" реакцияси сифатида тушунтирилади. Бу механизм ҳайвонларнинг ҳужумга учраганда ўзини ўлик қилиб кўрсатишига ўхшайди. Эволюцион контекстда бу тирик қолиш усули бўлган.

Депрессия қуйидаги ҳолларда юзага келади:​

1. Ресурслар етишмаслиги: атроф билан ўзаро таъсир қилиш учун куч ёки энергиянинг йўқлиги.
2. Енгиб бўлмас тўсиқлар: ташқи тўсиқлар енгиб бўлмайдиган кўринади.
3. Кучли таҳдид: муқаррар ҳалокат ҳиссини пайдо қиладиган вазиятлар.

Бу жараён инсонни ўз ҳислари ва атрофдаги дунё билан боғлиқликни йўқотишига олиб келади.

Депрессия: мансублик учун тўлов​

Шундай фикр борки, депрессия инсоннинг кимгадир ёки нимагадир мансублиги учун бир турдаги "тўлов"дир: оила, гуруҳ, касб ёки жамиятга. У ўз-ўзини сақлаш ва жамиятга тегишлилик ўртасидаги ички низони акс эттиради.

Ягона яхлитликни тиклаш​

Депрессия вақтинчалик тўхтатиш сифатида қаралади. Бу нафақат кризис билан курашиш усули, балки инсон ўзининг ички ва ташқи жараёнлари ўртасидаги мувозанатни йўқотганлигининг сигнали ҳамдир.

Гештальт-терапия бу яхлитликни тиклашга қаратилган:

• Ўз ҳисларига боғланишни қайта тиклаш.
• Ўз-ўзини, дунёни ва унинг таъсирини қайта тушуниш.

Бу мавзунинг давоми кейинги мақолада келтирилади.

 

[Nigora]

Депрессияни тушуниш ва унга қарши курашишда турли терапия усуллари қўлланилиши мумкин. Когнитивно-поведенческая терапия (КПТ) депрессиянинг манбаларини тушунишга ва уни енгишга ёрдам беради.

Когнитивно-поведенческая терапия ёрдамида:
1. Ҳис-туйғуларни англаш: КПТ шахснинг негатив фикрлаш схемаларини аниқлаш ва ўзгартиришга ёрдам беради.
2. Кайфиятни назорат қилиш: Ҳар кунлик кайфиятни кузатиш ва унинг ўзгаришларини қайд этишга урғу беради.
3. Бошқариш стратегиялари: Ташвиш ва апатия каби ҳолатларни бошқариш учун турли усулларни ўрганиш.
4. Мақсад ва вазифаларга эришим: Вақтинча кўтаринки кайфият ва мотивация қўллаб-қувватлаш мақсадида кичик, амалга ошириладиган мақсадлар белгилаш.

Терапия қабул қилиши билан бирга, ўзига нисбатан ёқимли ёки фойдали бўлган фаолиятлар билан шуғулланиш, эҳтиёт ўлчовларни қўллаш ва мулоқот қилиш орқали жисмоний ва руҳий ҳолатни яхшилаш ҳам муҳимдир. Агар сиз ёки яқинларингиз депрессия ҳолатига тушиб қолсангиз, квалификациялашган мутахассисга мурожаат қилиш тавсия этилади.