Идеализм – бу одамларнинг ўз олдига қўйган энг юқори стандартларга ва идеалларга эришишга бўлган интилиши. Бир қарашда бу эзгу мақсаддек кўринади. Аммо идеализм назоратга интилишга айланганда, бу эҳтиёж кучайиб, агрессия ва ҳатто зўравонликка сабаб бўлиши мумкин.
Идеализм ва назорат
Идеалистлар кўпинча дунёни ўз стандартлари асосида кўришади ва улар дунёни мукаммал қилишга интилишади. Бу ҳис-туйғу уларни нафақат ўзини, балки атрофдагиларни ҳам назорат қилишга олиб келади. Кимдир уларнинг талабларига жавоб бермаса, бу уларда жуда кучли тартибсизлик ҳиссини уйғотади ва бу ҳиссиёт нафақат ички зўриқиш, балки агрессив реакцияларга олиб келади.
Тарихий мисоллар: инквизиция ва крест юришлари
Тарихда идеализм ва назоратга интилиш зўравонликка олиб келган кўплаб мисоллар бор. Масалан, инквизиция даврида, масиҳий черкови эътиқодни «тозалаш»га ҳаракат қилган ва мана шу мақсад учун зўравонлик усулларидан фойдаланган. Шу каби мисолларда идеализм бошқаларнинг эркинлигини чеклашга ва зўравонликка олиб келган.
Идеализм шахсий муносабатларда
Идеализм фақат тарихда эмас, балки шахсий ҳаётда ҳам намоён бўлади. Масалан, бир инсон оиласи ёки дўстлари у ўрнатган юқори стандартларга жавоб беришини исташи мумкин. Бу кўпинча муносабатларда зиддиятларга, шиддатга ва ҳатто агрессияга олиб келади.
Муқобил: Қабул қилиш ва тушуниш йўли
Идеализмни мукаммалликка интилиш сифатида қабул қилиш жуда муҳим, аммо бу интилишни назорат қилиш ва ёпиқликка айлантирмаслик керак. Идеализмни мувозанат билан юритиш, реалликни қандай бўлса, шундайлигича қабул қилиш инсонга ўзини ва бошқаларни тўлиқ қабул қилишга ёрдам беради.
Психолог билан ишлашнинг аҳамияти
Психолог билан ишлаш орқали идеализм ва назорат эҳтиёжларини яхши тушуниш ва уларни конструктив тарзда йўналтириш усулларини топиш мумкин. Ҳақиқий мукаммалликка интилиш инсоннинг ички ҳаётини гармонияга олиб келади, аммо бу интилишни чегарада сақлаш, бошқаларнинг эркинлиги ва ўзига бўлган ҳурматни унутмаслик билан амалга оширилади.
