Терминологияни аниқлаштириш
Энг аввало, терминологияни аниқлаб олиш керак. Нарциссик шахс, Нарциссик шахсият бузилишига тенг эмас. Нарциссик хусусиятлар барча одамларда истисносиз мавжуд бўлиб, кўпроқ мослашиш усули сифатида намоён бўлади. Айнан нарциссик қисм одамни ўзига хослигини (мен бошқалардан фарқлиман, мен яхшиман), ҳасадгўйлик ёки мақтанчоқликни, «маҳсус бўлмаган» провокативликни, манипулятив хулқ-атворни ва ҳоказоларни намоён қилишга мажбур қилади.
Психосоматик симптомлар ва уларнинг таъсири
Агар одамнинг нимакидир босиб қолиши, алмаштириши ёки намоён қилиши бўлса, демак, унинг психосоматик симптомга эга бўлиш имконияти бор, бу кейинчалик касалликка айланади. Ва бу ерда нарциссик шахслар истисно эмас. Нарциссик шахсларнинг психосоматик симптомлари доимо уларнинг нарциссизмига хизмат қилади. Симптомнинг вазифаси унинг эгасининг ўзига хослигини таъкидлаш ва унга нисбатан «махсус ҳурмат» ва тактислик билан муносабатда бўлиш истагини уйғотиш, шу тариқа унинг эгосини қувватлашдир.
Иккинчи даражали фойда ва симптомларнинг хусусиятлари
Психосоматик симптомнинг асосий иккинчи даражали фойдаси, атрофдагиларга юқори талабларга мос келиш заруриятини «ичга олиш» ва нима учун бу талабларга мос келолмаслигини тушунтиришда. Касаллик симптомлари доимо бирор «изюминка» билан, улар ҳақидаги ҳикоялар эса тингловчини «Во-о-о!» деган реакцияга ундайди. Масалан, астма хуружлари фақат тўлин ойда пайдо бўлади. ОИМ симптомлари араб атирлари ҳиди ёки тузланган бодринг кўринишида кучаяди. Қон босими кескин кўтарилиши тунги уйқуда содир бўлади. Мушаклар кучланиши маҳаллий, аммо шундай кучлики, бу аъзо билан фойдаланиш мутлақо имконсиз. Экзема доғларининг жойлашиши эса «ноқулай» бўлиши мумкин, шу тариқа алоҳида муносабатни талаб қилади.
Симптомларнинг ифодаси ва таъсири
Нарциссик шахслар симптомни дарҳол номламаяди. Улар «менинг касаллигим» иборасини ғурурли чақирув ёки тескариси сирли кўриниш билан айтади. Ёқимсиз ҳис-туйғулар ва оғриқлар ҳақидаги ҳикоя тингловчини имкониятларнинг йўқолиши ҳолатига раҳм қилиб йиғлатишни қўзғатади. Нарциссик шахслар пассив-агрессив хусусиятларга эга бўлиб, улар ўз ҳикояларини узоқ танаффуслар, нафаслар ва кўз ўйини билан ҳамроҳ қилади, тингловчини кутувдан издан чиқаради ва воқеаларни тезлаштиришни истаб қўзғолот қилади.
Қўшимча стратегиялар ва психосоматология
Ҳикоя жараёнида доимо қуйидаги ибора пайдо бўлади: «Менга кўпчилик ҳасад қилади, гарчи аслида ҳасад қилишга арзийдиган ҳеч нарса бўлмаса ҳам». Нарциссик шахсларнинг катта қисми психосоматолог билан «Ҳеч ким менга ёрдам бера олмайди» ўйинини ўйнайди. Аммо уларнинг камроқ қисми ҳимояларни енгиб, симптомдан қутулиш ва ҳаётга мослашишнинг қўшимча стратегияларини топишга қодир.
