O'z-o'zini Baholashni Oshirishning Usullari

Bugungi kunda ko'pchilik past yoki yuqori o'z-o'zini baholash muammosi bilan yuzlashmoqda. Turli xil psixoterapiya usullari mavjud bo'lib, ularning barchasi ichki uyg'unlik va farovonlikni ta'minlashga qaratilgan. Ushbu maqolada biz turli xil yondashuvlar va texnikalarni ko'rib chiqamiz. Sizga har bir usul bo'yicha o'zingiz ustida ishlashni va qadam-baqadam harakat qilishni tavsiya etaman. Shu tariqa, qaysi psixoterapiya sizga ko'proq mos kelishini tushunasiz va o'zingizni yaxshiroq anglaysiz.

1. Rational-Emotional Therapy (RET)​

Ellis tomonidan asos solingan rational-emotional therapy (RET) usuli insonlarga o'z fikrlari, hissiyotlari va xatti-harakatlarini o'zgartirishga yordam beradi. RET fikr va e'tiqodlarimizdan kelib chiqadigan hissiyot va xatti-harakatlarimizni o'zgartirishga yordam beradi. RET bo'yicha ishlashda quyidagilarni rivojlantirish kerak:

• Ijobiy fikrlash: O'z yutuqlaringiz va fazilatlaringizni qadrlang. Hatto kichik yutuqlaringizni ham nishonlang.
• Maqsad qo'yish: Maqsadlar qo'ying va ularga erishing. Bu sizning o'zingizga bo'lgan ishonchingizni oshiradi.
• Rejalashtirish: Maqsadlaringizga erishish uchun harakat rejasini ishlab chiqing.
• O'zini qo'llab-quvvatlash: Qiyin paytlarda o'zingizga yordam bering, o'z resurslaringizga tayaning.
• O'rganish: Bilim va ko'nikmalaringizni rivojlantiring.
• Psixologik yordam: Agar o'z-o'zini baholashni yaxshilash bo'yicha mustaqil harakatlar natija bermasa, psixologga murojaat qiling.

2. Ekzistensial Psixoterapiya​

Irvin Yalomning ekzistensial psixoterapiya usuli bo'yicha o'z-o'zini baholashni oshirish uchun quyidagilarni rivojlantirish kerak:

• O'zini tushunish: Kuchli va zaif tomonlaringizni aniqlang.
• O'zini hurmat qilish: O'zingizga nisbatan hurmat bilan munosabatda bo'ling.
• Kamchiliklarini qabul qilish: Hech kim mukammal emas, o'z kamchiliklaringizni qabul qiling.
• Chegaralar o'rnatish: O'z ehtiyojlaringizni hurmat qiling va munosabatlarda chegaralar qo'ying.
• Shaxsiy yutuqlarni rivojlantirish: Maqsadlar qo'ying va ularga erishing.
• O'ziga g'amxo'rlik qilish: Jismoniy va ruhiy salomatlikka e'tibor qarating.
• Qo'llab-quvvatlash izlash: Do'stlar, oila yoki mutaxassislarning qo'llab-quvvatlashini izlang.

3. Kognitiv Psixoterapiya​

Aaron Beck tomonidan ishlab chiqilgan kognitiv psixoterapiya usuli bo'yicha o'z-o'zini baholashni yaxshilash uchun quyidagilarni tavsiya etadi:

• Salbiy fikrlarni aniqlash: Salbiy fikrlaringizni yozib oling va ularni tahlil qiling.
• Salbiy fikrlarni o'zgartirish: Salbiy fikrlarni ijobiy va obyektiv fikrlarga aylantiring.
• Ijobiy fikrlash va o'zini tasdiqlash: O'z-o'zini tasdiqlash va ijobiy fikrlashni amalda qo'llang.
• Shaxsiy rivojlanish: O'z-o'zini rivojlantirish va shaxsiy o'sish bilan shug'ullaning.
• Psixologik yordam izlash: Agar o'z-o'zini baholash muammolari jiddiy bo'lsa, psixolog yoki terapevtga murojaat qiling.

4. Geshalt Terapiya​

Perlz tomonidan asos solingan geshalt terapiya usuli bo'yicha o'z-o'zini baholashni oshirish uchun quyidagilarni amalga oshirish kerak:

• Ichki dialoglarni tahlil qilish: Ichki dialoglarni ijobiy va qo'llab-quvvatlovchi tarzda o'zgartirish.
• O'z fazilatlaringizni anglash: O'z fazilatlaringizni, sifatlaringizni va yutuqlaringizni qadrlash.
• Qoniqish va quvonch olib keladigan ishlarni bajarish: Qo'llab-quvvatlovchi odamlar bilan o'ralashish.

5. Analitik Psixologiya (Carl Jung)​

Carl Jung tomonidan asos solingan analitik psixologiya usuli bo'yicha o'z-o'zini baholashni oshirish uchun quyidagilarni amalga oshirish kerak:

• Ichki komplekslarni va arxetiplarni o'rganish: Shaxsiyatingizni balanslash va rivojlantirish uchun o'z ichki komplekslaringiz va arxetiplaringizni o'rganing.
• Soyaviy tomonlar bilan ishlash: O'z soyaviy tomonlaringizni qabul qilish va integratsiyalash.
• Yaratuvchanlik va meditatsiya: Yaratuvchanlik, meditatsiya, tushlar va o'z-o'zini tahlil qilish orqali o'z ichki dunyoingizni o'rganing.
• "Men" va "O'zlik" o'rtasidagi uyg'unlikni qo'llab-quvvatlash: Psixologik muvozanatni saqlash.

6. Psixoanaliz (Sigmund Freud)​

Sigmund Freudning psixoanaliz usuli bo'yicha o'z-o'zini baholashni oshirish uchun quyidagilarni amalga oshirish kerak:

• Ong osti motivlarini o'rganish: O'z-o'zini baholashga ta'sir qiluvchi ong osti motivlarini o'rganish.
• O'zini qabul qilish: O'zingizni va o'z kamchiliklaringizni qabul qilish.
• Boshqalar bilan solishtirishdan qochish: Boshqalar bilan solishtirishdan qochish.
• Psixoterapevtga murojaat qilish: Muammolarni tahlil qilish va o'z-o'zini baholashni yaxshilash uchun psixoterapevtga murojaat qilish.
• O'z-o'zini tahlil qilish va refleksiya qilish: O'z fikrlaringiz va his-tuyg'ularingizni tushunish va yaxshilash yo'llarini izlash.

7. Logoterapiya (Viktor Frankl)​

Viktor Franklning logoterapiya usuli bo'yicha o'z-o'zini baholashni oshirish uchun quyidagilarni amalga oshirish kerak:

• O'z yutuqlaringiz va fazilatlaringizni ko'rish va qadrlash: O'z kuchli tomonlaringizni va yutuqlaringizni anglash.
• Hayotda ma'no va maqsad topish: Hayotda ma'no va maqsad topish, bu sizga qoniqish va ishonch beradi.
• Hayotingiz uchun javobgarlikni qabul qilish: Qiyin vaziyatlarga qaramasdan, qarorlar va xatti-harakatlaringiz uchun javobgarlikni qabul qilish.
• Ijobiy fikrlashni rivojlantirish: Ijobiy fikrlashni o'rganish va uni hayotingizda qo'llash.
• O'z-o'zini rivojlantirish: O'z-o'zini rivojlantirish va yangi bilimlarni o'rganish orqali o'z-o'zini baholashni yaxshilash.

8. EMDR Terapiya (Francine Shapiro)​

Francine Shapironing EMDR terapiya usuli bo'yicha o'z-o'zini baholashni oshirish uchun quyidagilarni amalga oshirish kerak:

• O'z-o'ziga mehribonlik qilish: O'z fikrlaringiz va his-tuyg'ularingizga e'tibor bering va ularni tanqid va hukm qilmasdan qabul qiling.
• Salbiy e'tiqodlar bilan ishlash: Salbiy e'tiqodlarni aniqlash va ularni ijobiy va qo'llab-quvvatlovchi e'tiqodlarga o'zgartirish.
• EMDR texnikalarini qo'llash: Travmatik voqealar va salbiy e'tiqodlarni qayta ishlash uchun EMDR texnikalarini qo'llash.
• Maqsadlarni o'rnatish: Aniq maqsadlar va ularni amalga oshirish uchun qadamlar belgilash.
• O'zini anglashni qo'llab-quvvatlash: Kuchli tomonlaringiz, yutuqlaringiz va sifatlaringizni qadrlash.

Xulosa​

O'z-o'zini baholashni oshirish murakkab jarayon bo'lib, turli psixoterapiya usullari va texnikalarini talab qiladi. Har bir usulning o'ziga xos yondashuvlari mavjud, ammo ularning barchasi o'z-o'zini anglash va rivojlantirishga qaratilgan. Ushbu usullarni amalda qo'llash orqali siz o'zingizni yaxshiroq anglash va o'z-o'zini baholashni oshirishga muvaffaq bo'lasiz.