Psixopat va sotsiopat: farqi nimada?

Psixopatlar va sotsiopatlar, ikkisi ham antisosial shaxsiyat buzilishlari (ASPB) toifasiga kiradi, lekin ularning o'ziga xos xususiyatlari va farqlari bor. Ushbu maqolada psixopat va sotsiopat o'rtasidagi farqlarni ko'rib chiqamiz.

1. Ta'rif va xulq-atvor​

Psixopat:

• Psixopatlar antisosial shaxsiyat buzilishining eng og'ir shakli hisoblanadi.
• Ular ko'pincha juda jozibador, intellektual va manipulyativ bo'lishadi.
• Psixopatlar o'zlarini boshqarishda juda mohir va o'zlarining his-tuyg'ularini boshqara olishadi.
• Ular ko'pincha boshqalarga nisbatan rahm-shafqat va empatiya ko'rsatmaydilar.

Sotsiopat:

• Sotsiopatlar ham antisosial shaxsiyat buzilishiga ega, lekin ularning xatti-harakatlari ko'proq o'zgaruvchan bo'ladi.
• Ular ko'pincha impulsiv, qo'pol va o'z harakatlarini nazorat qilishda qiynaladilar.
• Sotsiopatlar ijtimoiy qoidalarga va qonunlarga befarq bo'lib, ko'pincha jamoatchilikka qarshi xatti-harakatlar ko'rsatadilar.
• Ular ko'pincha o'zlarining noto'g'ri harakatlarini oqlashga harakat qiladilar.

2. Empatiya va rahm-shafqat​

Psixopat:

• Psixopatlar empatiya va rahm-shafqatni deyarli ko'rsatmaydilar.
• Ular boshqalarning his-tuyg'ulariga befarq bo'lib, ularni faqat o'z maqsadlariga erishish uchun foydalanadilar.
• Psixopatlar o'zlarini boshqarishda mohir bo'lgani uchun, ular boshqalarga zarar yetkazishda juda qattiq va sovuq bo'lishlari mumkin.

Sotsiopat:

• Sotsiopatlar ba'zida cheklangan empatiya ko'rsatishlari mumkin, lekin bu hissiyotlar odatda yuzaki va beqaror bo'ladi.
• Ular ko'pincha boshqalarga nisbatan beparvo va agressiv bo'lishadi.
• Sotsiopatlarning empatiya yetishmasligi ularning ijtimoiy qoidalarga rioya qilmasliklariga olib keladi.

3. Ijtimoiy munosabatlar​

Psixopat:

• Psixopatlar o'zlarining jozibadorligi va manipulyativligi sababli ko'pincha muvaffaqiyatli ijtimoiy munosabatlar quradilar.
• Ular ko'pincha yuqori darajadagi lavozimlarda ishlaydilar va boshqalarni manipulyatsiya qilishda usta bo'ladilar.
• Psixopatlar o'z maqsadlariga erishish uchun o'zlarini yaxshi niyatli va ishonchli ko'rsatishga harakat qiladilar.

Sotsiopat:

• Sotsiopatlar ko'pincha beqaror va konfliktli munosabatlar quradilar.
• Ularning impulsivligi va qoidalarni buzishga moyilligi ijtimoiy munosabatlarda ko'plab muammolar keltirib chiqaradi.
• Sotsiopatlar ko'pincha izolyatsiyaga tushib, ijtimoiy hayotdan chetlatilgan bo'lishadi.

4. Shaxsiyat va hissiy holat​

Psixopat:

• Psixopatlar ko'pincha sovuq va hissiz ko'rinishadi.
• Ular o'zlarining hissiyotlarini boshqara olishadi va stress yoki xavotirni kamroq his qiladilar.
• Psixopatlarning shaxsiyati ko'pincha egoistlik va o'z manfaatlariga yo'naltirilgan bo'ladi.

Sotsiopat:

• Sotsiopatlar ko'pincha hissiy jihatdan beqaror va impulsiv bo'lishadi.
• Ular o'zlarining hissiyotlarini boshqara olmaydilar va tez-tez g'azablanishlari yoki asabiylashishlari mumkin.
• Sotsiopatlarning shaxsiyati ko'pincha notinch va xavfli bo'ladi.

Xulosa​

Psixopatlar va sotsiopatlar antisosial shaxsiyat buzilishining ikki shakli bo'lib, ularning o'ziga xos xususiyatlari va farqlari bor. Psixopatlar ko'proq sovuq, manipulyativ va jozibador bo'lib, o'zlarini yaxshi boshqaradilar. Sotsiopatlar esa impulsiv, agressiv va ijtimoiy qoidalarga beparvo bo'lishadi. Har ikkala toifa ham boshqalarga zarar yetkazish va ijtimoiy muammolar keltirib chiqarishi mumkin, ammo ularning yondashuvlari va xatti-harakatlari turlicha bo'ladi.