Salbiy his-tuyg'ular bilan qanday to'g'ri kurashish kerak?

Har bir inson o'z his-tuyg'ularini turlicha boshdan kechiradi. Bu jarayon bizning ong ostimizdagi dasturlar va xulq-atvor modelimizga bog'liq. Inson miyasi shunday tuzilganki, u ko'proq salbiy tajribalarga e'tibor qaratadi. Cheksiz fikrlar aql bovar qilmas darajada ko'payganda, tinchlanish va kuchlarni qayta tiklash uchun har qanday imkoniyatni izlash kerak. Ko'pchilik o'z fikrlarini nazorat qilish mumkin emas deb o'ylaydi, chunki ular to'satdan paydo bo'lib, bizning e'tiborimizni tortadi. Biroq, o'z his-tuyg'ularini boshqarish qobiliyati o'rganilgan va har bir inson buni o'rganishi mumkin. Asosiysi – istak va muntazam mashqlar. Psixologik mashqlarni bajarib, miyangiz vaziyatni tahlil qilishni va u xavfli yoki yo'qligini aniqlashni o'rganadi. Kutilmagan narsalar qanchalik kam bo'lsa, shunchalik kam xafagarchilik sabablarini topamiz.

Inson his-tuyg'ularini nima boshqaradi?​

Inson miyasi doimo his-tuyg'ularga ustunlik beradi. Biz ko'rgan, eshitgan, hidlagan hamma narsa elektr signallariga aylanadi va bu signallar miyyamizga yetib borguncha bir hujayradan ikkinchisiga o'tadi.

Salbiy his-tuyg'u qancha davom etadi?​

O'rtacha, qayg'udan qutilish uchun 120 soat kerak bo'ladi, lekin nafrat yoki uyatdan qutilish uchun atigi 30 daqiqa kerak bo'ladi. Nafrat o'rtacha 60 soat davom etadi, baxt esa 35 soat. Qisqa muddatli his-tuyg'ularga zerikish ham kiradi. Olimlar, hatto zerikish vaqtni sekin o'tayotgandek his qildirsa ham, u uzoq davom etmasligini ta'kidlaydilar.

Salbiy his-tuyg'ularni bostirish mumkinmi?​

Hissiyotlarni bostirish hissiy charchoq, stress va jiddiy kasalliklarga olib keladi. Tashqi muhit o'zgarishi sharoitida ular kuchli zo'riqishni keltirib chiqaradi va natijada hissiy portlashlar yuzaga keladi. O'z his-tuyg'ularini bloklab, ularga chiqish yo'lini bermay, inson ularni tushunish qobiliyatini yo'qotadi.

Hissiyotlar tananing qaysi joylarida yashaydi?​

Zo'riqish uchta asosiy zonada to'planadi: tos suyaklari, pastki qovurg'alar, qorinning yuqori qismi, bosh, bo'yin va yelkalar.

Hissiyotlar va his-tuyg'ularning farqi nima?​

Hissiyotlar – bu qisqa muddatli o'zgarishlar, his-tuyg'ular esa uzoq muddatli va barqaror tajribalar. His-tuyg'ular fikrlar, e'tiqodlar, mavjud tajribalar va odamning vaziyatga bo'lgan munosabati bilan bog'liq.

Salbiy his-tuyg'ular bilan qanday kurashish mumkin?​

Tashvish bilan kurashish usuli (gestalt-terapiya texnikasi)​

Tashvishdan qutilish uchun qog'oz va ruchka oling. Savollarga javob yozing: Kelajagim uchun tashvishlanamanmi?; Kelajakdagi tashvish mening bugungi hayotimga qanday ta'sir qiladi?; Men muammoni hal qilishga vaqt sarflamayapmanmi?

Agar "vaqt sarflamayapman" deb javob bersangiz, nega va nima uchun?; Hozir meni tashvishga solayotgan narsani hal qila olamanmi?

Javoblarni yozganingizdan keyin, tashvishlar amalga oshganini tasavvur qiling. Bu holatda o'zingizni qanday his qilyapsiz? Qanday fikrlar boshda? Tananing qaysi joylarida qanday hislar paydo bo'ladi?

Atrofingizdagi voqealarga e'tibor qarating. Atrofdagi tovushlar va hidlarni qabul qiling, ranglarni nomlang. "Men anglayman, ..." iborasi bilan barcha his-tuyg'ularingizni yozing.

Tanangizning har bir qismini his qiling. "Men anglayman, ..." iborasi bilan barcha his-tuyg'ularingizni yozing.

Qo'rquv bilan kurashish usuli​

Qo'rquvingizni kulgili holatga keltiring. Masalan, pishirgan ovqatingiz mehmonlarga yoqmasligidan qo'rqsangiz. Ular ovqatni yeb, hech qanday shikoyat qilmaydilar va ba'zilari hatto maqtashadi. Hali ham qo'rqyapsizmi? Agar yo'q bo'lsa, nima uchun ishonchingizga ehtiyoj borligini o'ylang.

Qo'rquvingiz sababini topishga harakat qiling. Tanqid yoki ta'limot ovozini o'zining aniq argumentlari bilan to'xtating.

Qo'rquvingizni kuzating va ularni diqqat bilan ko'rib chiqing. Ular qanchalik katta yoki kichik ekanligini tushuning. Shundan so'ng, qo'rquvingiz avvalgidek kuchlimi yoki o'zgarganmi, deb o'zingizdan so'rang.

Stressni kamaytirish texnikasi​

"Ufqni tozalash" texnikasi: Siz stressli holatda qanday his qilasiz? Maksimal zo'riqish paytini his qiling. "Nega bu qadar zo'riqyapman? Bu zo'riqish menga nima beradi?" deb o'zingizdan so'rang.

"Sog'lik uchun nima qilishim kerak?" deb o'zingizdan so'rang.

Boshqa zo'riqish holatiga bir necha daqiqa sho'ng'ing va bu energiyani qancha sarflayotganingizni his qiling.

Bu zo'riqish kerakmi? U foydali bo'ladimi? Qutulishni xohlaymanmi?

Sizga o'zingizga qo'ygan talablar umidsizlikka solishini tushuning.

O'tirgan yoki yotgan holda, tanangizni butunlay bo'shashganligini tasavvur qiling. Miyanizdan barcha keraksiz e'tiqodlar, odatlar va uzoq muddat saqlangan so'zlarni o'chiring.

Bo'sh joyni foydali va kerakli e'tiqodlar bilan to'ldiring.

O'z-o'zingiz bilan dialog texnikasi​

Bu texnikaning maqsadi – jismoniy va hissiy noqulaylikni tezda yengillashtirish. Mashqni sekin, tinch holatda bajaring.

Ko'zingizni yuming va o'zingizni oyna oldida turganingizni tasavvur qiling. Zo'riqish paytida qanday ko'rinasiz?

Jismoniy his-tuyg'ularga e'tibor qarating. Eng kuchli noqulaylikni his qilayotgan joylarni toping.

Sizni tinchlantiradigan, dalda beradigan, o'zini hurmat qilishni oshiradigan va xavotirni to'xtatadigan so'zlarni ayting. So'zlarga kerakli darajada kuch va hissiyot qo'shing, shunda jismoniy va hissiy noqulaylik kamayadi.

Yuqoridagi mashqlar sizga o'z his-tuyg'ularingizni mustaqil boshqarish, qo'rquvni kamaytirish va tashvishni yengish imkoniyatini beradi. Ularni muntazam ravishda mashq qiling, shunda kuchliroq va ishonchliroq bo'lasiz. Bundan tashqari, psixologik treninglar hissiy holatingizga ijobiy ta'sir ko'rsatadi. Ular:

• Stressli holatlarni kamroq boshdan kechirishga yordam beradi;
• Qo'rquv, g'azab, asabiylik va tashvishni boshqarishga o'rgatadi;
• Muloqotdagi qiyinchiliklarni yengishga yordam beradi;
• Belgilangan maqsadlarga erishishga yordam beradi;
• Cheklovchi his-tuyg'ular, e'tiqodlar va istaklarni aniqlashga yordam beradi.

Ushbu texnikalar yordamida murakkab vaziyatlarda paydo bo'ladigan hissiy beqarorlik va psixologik noqulaylikni yengib o'tishingiz mumkin.